بوتاکس در حقیقت دارویی است که عضله را تضعیف یا فلج میکند. مصرف دوزهای پایین بوتاکس میتواند چین و چروک پوست را کاهش دهد. استفاده در دوزهای دیگر در قسمت‌های دیگر مثل عضلات حلقوی انتهایی مری از دیگر استفادههای بوتاکس در پزشکی است.
بوتاکس پروتئینی است که از سم بوتولینوم ساخته شده است که باکتری کلستریدیوم بوتولینوم آن را تولید میکند. این سم بوتولینوم در واقع همان سمی است که باعث بوتولیسم (آسیبی که باعث فلج شدن عضلات بدن میشود) میشود.
پس چرا با این همه خطرناکی آن را برای صورت استفاده میکنند؟ در پاسخ باید گفت که پزشکان از این سم در دوزهای پایین و کنترل شده استفاده میکنند. این استفاده در دوز پایین مزایای زیبایی و پزشکی زیادی دارد، مثلا باعث کاهش چین و چروک پوست میشود و در مورد اسپاسم (انقباض شدید عضلات) بیش از حد مری با تزریق بوتاکس مقداری به شل شدن آن برای راحت‌تر شدن عمل بلع کمک میکند.
سایر استفادههای بوتاکس شامل: درمان اسپاسم پلک (انقباض شدید) پلک، جلوگیری از تعریق بیش از حد، درمان برخی اختلالات مثانه، میگرن و... است.
در ادامه توضیح می‌دهیم که بوتاکس چگونه کار میکند، در چه مواردی استفاده میشود، عوارض جانبی، خطرات و مزایای آن چیست.
بوتاکس برگرفته از باکتری‌های بوتولینیوم است که تقریبا در تمام محیطهای طبیعی مثل خاک، آب، جنگل و به طور کلی محیط اطراف ما وجود دارد. حضور این باکتریها به خودی خود آسیب‌زا نیست اما اگر این باکتریها تجمع یابند و با دوز بالا این سم را تولید کنند میتواند باعث آسیب به اعصاب محیطی و در نهایت فلج عضلات شود.
بوتاکس یک سم است که سیستم عصبی را هدف قرار می‌دهد. سیگنال‌هایی که از اعصاب حسی برای انقباض عضلات می‌آیند را قطع میکند، به این صورت این دارو باعث فلج موقت عضلات میشود.
استیل کولین پیامرسان شیمیایی است که از انتهای سلولهای عصبی آزاد میشود و باعث انتقال پیام عصبی انقباض عضلات میشود که درعملکرد بوتاکس ترشح این انتقال دهندههای عصبی مهار میشود.
در بسیاری از موارد مصرف بوتاکس توسط پزشکان و متخصصان تجویز میشود. سازمان غذا و دارو آمریکا استفاده از بوتاکس را برای موارد بسیاری توصیه کرده و مجاز دانسته که به صورت تیتروار به آنها اشاره میشود.
بعضی موارد مصرف بوتاکس که خیلی توصیه نشده یا به صورت off-label استفاده میشود. این موارد شامل:
البته در همه موارد گفته شده پزشک با بررسی همه موارد و شرایط ایمنی و مشکلات زمینه اقدام به استفاده از بوتاکس میکند.
متخصصین امر پزشکی با رقیق کردن سم بوتولینوم و تزریق مستقیم آن به عضلات عمل تزریق بوتاکس را انجام می‌دهند.
البته با توجه به اینکه بوتاکس برای درمان چه مشکلی مصرف شد مقدار دوز آن و نوع تزریق آن متفاوت است.
پس از تزریق حدود 24 تا 72 ساعت زمان نیاز است تا سم اثر مهاری خود را روی انتقال دهندههای عصبی استیل کولین بگذارد. و بسته به غلظت و محل تزریق و نوع استفاده اثرات آن از 3 تا 12 ماه ماندگار است.
هزینه بوتاکس به عوامل مختلفی بستگی دارد؟ از جمله:
برای مقاصد پزشکی باشد یا زیبایی
چه کسی و در چه مرکزی درمان انجام شود.
چه میزان بوتاکس برای تزریق نیاز است.
و...
خطرات و عوارض جانبی بوتاکس چیست؟
با توجه به این که مقدار بسیار کم و با غلظت بسیار پایین از سم بوتولینوم استفاده میشود به طور معمول عوارضی در استفاده از سم بوتاکس وجود ندارد اما گاهی یا به خاطر واکنش افزایش حساسیتی یا اشتباه در محل تزریق یا مشکلاتی که در dose adjustment وجود دارد عوارضی به وجود میآید که شامل موارد زیر است.
همانطور که در قسمت عوارض نیز گفته شد مشکلات کمی در رابطه به بوتاکس وجود دارد اما گاهی برای جلوگیری از همین عوارض معدود با احتمال پایین بهتر است برای برخی افراد یا کلا بوتاکس انجام نشود یا به تعویق بیافتد. افرادی که شرایط زیر را دارند بهتر است از تزریق بوتاکس پرهیز کنند.
البته بسیار مهم است که بدانید که برای مصارف زیبایی خیلی از موارد زیر بیاهمیت تلقی میشوند و این موارد منع برای استفاده از بوتاکس برای استفاده در همه موارد است.