ایمنی لیزر
قسمت اول : اجزای لیزر
کلمه لیزر (laser) کوتاه شده عبارت light amplification by stimulated emission of radiation و به معنی تقویت نور توسط گسیل القایی تابش می باشد .نور لیزر توسط یک سری فرایندهای اتمی تولید می شود .اجزای یک دستگاه لیزر عبارت اند از : کاواک نوری ، سیستم پمپاژ، و یک محیط فعال مناسب .
1- کاواک نوری : در ساده ترین حالت تشکیل شده از دو آیینه است که نور لیزر ( دسته ی فوتون ها) بین آن ها و در یک مسیر مشخص رفت و برگشت می کنند . محیط فعال در درون کاواک لیزری قرار دارد .
2- سیستم پمپاژ: از فوتون هایی از سایر منابع نوری مثل لامپ زنون ( در پمپاژ اپتیکی ) ، از تخلیه الکتریکی در در محیط های گازی ( پمپاژ برخوردی یا الکتریکی ) ، یا از انرژی آزاد شده در اثر واکنش های شیمیایی برای انتقال انرژی به محیط فعال استفاده می کند .
3- محیط فعال لیزری : که می تواند یک ماده ی جامد ، گاز ، رنگ ( به صورت حل شده در یک مایع ) ، یا نیمه رسانا باشد . معمولا لیزرها بر اساس ماده فعال استفاده شده طراحی و تقسیم بندی می شوند .
آ – لیزرهای حالت جامد ، در این لیزرها ماده فعال ( ماده لیز دهنده ) در یک ساختار جامد توزیع شده اند . مثل لیزر یاقوت یا لیزر نئودمیوم یاگ “neodymium-YAG (yttrium aluminum garnet) ، لیزر ND:YAG نور فروسرخ با طول موج 1.064 میکرومتر ساطع می کند .
ب- لیزرهای گازی که محیط فعال آن ها به صورت گاز می باشد ، مثل لیزر هلیوم نئون HE-NE که متداول ترین لیزر گازی می باشد و یا لیزر CO2که نور در فروسرخ دوربا طول موج 10.64 میکرومتر ساطع می کند .
ج- لیزرهای اگزایمر ، Excimer ، ( اسم این لیزرها برگرفته از دو قسمت excited و dimers) می باشد . در این لیزرها از ترکیب گازهای واکنش پذیر نظیر کلر ، فولر با گازهای نجیب مانند آرگون ، کریپتون و زنون استفاده می شود . وقتی که این ترکیب به صورت الکتریکی برانگیخته می شود یک دیمر ( یک مولکول بزرگ که از جفت شدن دو مولکول ایجاد میشود ) تشکیل می شود و گسیل نور لیزر از این مولکول اتفاق افتاده و نور در طول موج فرابنفش ساطع می کند .
د- لیزرهای رنگینه ای ( مرکز رنگی) : در این لیزرها از مولکول های آلی با ساختارهای پیچیده ( مانند rhodamine 6G) به صورت محلول در یک حلال و یا سوسپانسیون به عنوان ماده فعال استفاده می شود. این لیزرها قابلیت کوکپذیری ( انتخاب طول موج ) در بازهی وسیعی از طول موج ها را دارند.
پ- لیزرهای نیمه رسانا : که به این دسته از لیزرها لیزرهای دیودی نیز گفته می شود . این لیزرها قطعات الکترونیکی عموما کوچک هستند و توان بسیار پایینی را مصرف می کنند . پوینترهای لیزری و لیزرهای استفاده شده برای خواندن دیسک های فشرده از این گونه لیزرها هستند .
4- طول موج لیزرها به محیط فعال آنها بستگی دارد . جدول زیر تعدادی از لیزرها و طول موج های گسیلی از آنها را نشان می دهد.
