آکنه چیست

آکنه نوعی بیماری التهابی و مزمن پوستی است که باعث ایجاد لکه و جوش  می‌شود، این جوش­ها بیشتر در صورت، شانه‌ها، پشت، گردن، سینه و بالای بازوها وجود دارند.

این بیماری از شایع‌ترین بیماری پوستی در جهان است.

آکنه معمولاً در دوران بلوغ و به هنگام فعال شدن غدد چربی رخ می­دهد، که زیاد خطرناک نیست اما می­تواند بر زیبایی افراد تاثیر بگذارد مثلا بر روی پوست جای زخم ایجاد کند.

انواع آکنه

جوش­های آکنه از نظر رنگ، سطح، عمق و دردناک بودن ضایعات به انواع مختلفی تقسیم می­شود.

• جوش­های سر­سفید (whitehead): جوش­های کوچکی هستند که در زیر پوست باقی می­مانند و سفیدی نوک جوش­ها روی پوست قابل مشاهده است. (Closed comedone)

• جوش­های سرسیاه (blackhead): این جوش­ها به سطح پوست می­رسند و رنگ­شان سیاه است. (Open comedone)

در تصویر زیر تفاوت جوش سر­سیاه و سر­سفید را می­توان دید:

• پاپول­ها: ضایعات برجسته­ای که در سطح پوست وجود دارد و معمولا به رنگ صورتی هستند.

• جوش چرکی: این جوش در سطح پوست به رنگ قرمز و در قسمت نوک جوش، چرکی هستند.

• ندول: ندول­ها به وضوح در سطح پوست مشاهده می­شوند. این جوش­ها بزرگ، سفت (جامد) و دردناک هستند و لایه­های زیرین پوست را نیز درگیر می­کنند.

• کیست:کیست­ها در اندازه بزرگ در سطح پوست وجود دارند و دردناک هستند و درون­شان پر از چرک است. این ضایعات می­توانند باعث ایجاد جای زخم سطحی شوند.

چند نکته در مورد آکنه

• آکنه نوعی بیماری پوستی است که غدد چربی در قاعده فولیکول­های مو را درگیر می­کند.
• از هر چهار نفر در سنین 11 تا 30 سال سه نفر به آن مبتلا می،شوند.
• آکنه خطرناک نیست، اما می­تواند روی پوست جای زخم ایجاد کند.
• عوامل تشدید کننده بیماری شامل: چرخه قاعدگی، اضطراب و استرس، آب و هوای گرم و مرطوب، استفاده از محصولات آرایشی بهداشتی بر پایه چربی و فشردن جوش است.
• ژنتیک از عوامل تاثیرگذار بر این بیماری است.

عوامل ایجاد کننده بیماری:

هورمون ها

عوامل بسیاری در ایجاد آکنه پوستی دخالت دارد و اصلی­ترین علت آن افزایش سطح آندروژن است.

با شروع دوره نوجوانی سطح هورمون آندروژن بالا می­رود و افزایش سطح آن باعث رشد غدد چربی در زیر پوست می­شود که نهایتا تبدیل به آکنه می­شود. با افزایش سطح آندروژن سِبوم (چربی) بیشتری تولید می­شود و احتمال عفونی شدن آکنه را بیشتر می­کند.

محرک های احتمالی

• برخی از داروهای هورمونی (حاوی آندروژن) و لیتیوم
• مواد آرایشی و بهداشتی
• تغییرات هورمونی
• استرس و اضطراب
• قاعدگی در خانم­ها

درمان آکنه

درمان آکنه به شدت و ماندگاری ضایعه بر روی پوست بستگی دارد.

سایر عوامل تاثیر­گذار در درمان، شامل سن، جنس، رژیم غذایی و مواردی دیگر می­باشد.

درمان آکنه خفیف

آکنه خفیف را می­توان با داروهای بدون نیاز به نسخه مانند ژل، صابون، پد، کرم و لوسیون که به طور موضعی استفاده می­شوند، درمان کرد.

بهترین درمان برای پوست­های حساس کرم­ها و لوسیون­ها هستند.

ژل­های حاوی الکل برای پوست­های چرب درمان مناسبی به شمار می­آید.

داروهای رفع آکنه بدون نیاز به نسخه که برای درمان آکنه خفیف استفاده می­شود می­تواند حاوی مواد زیر باشد:

• رزورسینول: به تجزیه جوش­های سرسیاه و جوش­های سرسفید کمک می­کند.
• بنزوئیل پراکسید: خاصیت ضدعفونی دارد و باکتری­ها را از بین می­برد، به ترمیم پوست کمک می­کند و روند تولید سِبوم (چربی) را کند می­کند.
• اسید سالیسیلیک: به از بین رفتن جوش­های سرسیاه و سرسفید کمک می­کند و باعث کاهش التهاب پوست می­شود.
• گوگرد: هنوز نحوه کارکرد این ماده به طور دقیق مشخص نیست اما شواهدی بر تاثیرات مثبت آن بر علائم آکنه گزارش شده است.
• آزلائیک اسید: ترشح سبوم را کم می­کند و مانع رشد باکتری­ها می­شود.

**توصیه می­شود درمان با دوز پایین­ دارو شروع شود. با توجه به این که این دارو­ها عوارض جانبی دارند در برخی موارد می­توانند باعث تحریک، قرمزی یا سوزش پوست شوند.

این عوارض به طور معمول در دفعات اول مصرف دارو اتفاق می­افتد ولی مدتی پس از مصرف دارو شدت این عوارض کاهش پیدا می­کند.

توجه داشته باشید در صورت مداوم بودن عوارض دارویی باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان آکنه متوسط تا شدید

در موارد آکنه متوسط تا شدید برای درمان، بهتر است به یک متخصص پوست مراجعه کنید.

پزشکان در این موارد ممکن است داروهای قوی­تری را توصیه کنند. 

کورتیکواستروئیدهای تزریقی

به ندرت آکنه سبب ”کیست"  می­شود و اگر این کسیت ملتهب شود امکان پاره شدن آن وجود دارد و می­تواند ایجاد زخم کند.

پزشک در این موارد با تزریق کورتیکواسترویید رقیق، التهاب را کم می­کند و کیست را درمان کند.

این تزریق در طی چند روز باعث درمان کیست می­شود و با جلوگیری از ایجاد زخم و کاهش التهاب به بهبود بیماری کمک می­کند.

آنتی¬بیوتیک خوراکی

در بیماران با آکنه متوسط تا شدید ممکن است نیاز به مصرف آنتی­بیوتیک باشد. هدف از مصرف آنتی­بیوتیک از بین رفتن باکتری p.Acnes  است که بعد از بهبود جوش­ها نیاز به مصرف آنتی­بیوتیک نیز کمتر می­شود. به خاطر داشته باشیم که  P.Acnes ممکن است نسبت به بعضی آنتی­بیوتیک­ها مقاوم باشد که در این موارد پزشک معالج با تجویز آنتی­بیوتیک­های موضعی قوی­تر و یا دارو­های خوراکی به پیشرفت درمان کمک می­کند. آنتی­بیوتیک­ها مانع رشد و تکثیر باکتری می­شوند و التهاب را کاهش می­دهند.

داروهایی که معمولا برای آکنه تجویز می­شوند شامل: اریترومایسین و تتراسایکلین است.

دارو های پیشگیری از بارداری (OCP)

داروهای پیشگیری از بارداری به کنترل آکنه در زنان کمک می­کند. این دارو­ها مانع فعالیت غدد سباسه می­شوند و داروهای مناسبی برای درمان طولانی مدت هستند.

بدیهی است این داروها عوارضی نیز داشته باشند که با توجه به عوارض آن، برای زنانی که شامل موارد زیر هستند توصیه نمی­شود.

• اختلالات انعقادی و سابقه لخته شدن خون
• سوءِمصرف مواد و دخانیات
• سابقه میگرن
• سن بالای 35 سال

** قبل از مصرف این داروها با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید و توصیه می­­شود در طول درمان نیز تحت نظر پزشک معالج خود باشید.

آنتی بیوتیک های موضعی

یک روش مطمئن برای از بین بردن میکروب P.Acnes ، آنتی­بیوتیک­های موضعی است که در بیماران آکنه متوسط تا شدید پس از مصرف داروهای موضعی مثل کلیندامایسین وضعیت بیمار بهبود پیدا می­کند.

رتینوئید (ایزوترتینوئین)

رتینوئیدها داروهایی هستند که از ویتامین A مشتق می­شوند.

داروی ایزوترتینوئین یک رتینوئید خوراکی قوی است. زمانی که آکنه­های کیستیک شدید به سایر درمان­ها و داروها پاسخ ندهند از این دارو برای درمان آنها استفاده می­شود.

مصرف این دارو به سبب عوارض جانبی شدیدی که دارد باید تحت نظر پزشک معالج باشد.

برخی از عوارض جانبی این دارو:

• خشکی پوست
• خشکی لب
• خون­ریزی از بینی (خون دماغ شدن)
• تغییرات خلقی

لازم به ذکر است این دارو نباید در هنگام بارداری مصرف شود.

بیماران مبتلا به آکنه که از این دارو استفاده می­کنند برای جلوگیری از مسمومیت با ویتامین A باید مصرف سایر مکمل­های حاوی ویتامین A را قطع کنند.

درمان خانگی

درمان­های خانگی بسیاری برای این بیماری پیشنهاد می­شود اما به صورت عمومی این درمان­ها توسط محققین و پزشکان تایید نشده­اند.

• رژیم غذایی: هنوز نقش رژیم غذایی در بهتر و بدتر شدن علائم آکنه مشخص نیست اما مطالعات پزشکی نشان داده است افرادی که رژیم غذایی حاوی ویتامین­ها A و E و زینک مصرف می­کنند احتمال ابتلای کمتری نسبت به سایر افراد جامعه دارند. بعضی بررسی­ها نیز مبنی بر این هستند که رژیم غذایی با قند پایین احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می­دهد.
• روغن بوته چای: طبق مطالعات پزشکی در هند روغن بوته چای سیاه و سبز در درمان آکنه خفیف بی­تاثیر نیست.
• مرطوب کننده­ها: به گفته محققان مرطوب کننده­های حاوی آلوئه­ورا می­توان
• د اثر تسکین دهنده و احتمالاً ضد­التهابی بر روی جوش­های آکنه داشته باشند.

نکات مربوط به پیشگیری

• شست­وشوی صورت با آب گرم و صابون مخصوص آکنه (دوبار در روز)
• خودداری از تحریک و کندن جوش­ها، زیرا ممکن است موجب نفوذ عفونت به لایه­های زیرین پوست شود و باعث انسداد مسیر غدد سباسه، تورم و قرمزی جای جوش شود.
• فشار ندادن جوش­ها چون باعث ایجاد زخم در پوست صورت و بدن می­شود.
• شستن مرتب دست­ها به خصوص قبل از استفاده از لوسیون، کرم یا مواد آرایشی.
• تمیز کردن عینک به هنگام استفاده.
• اگر آکنه در پشت، شانه­ها یا سینه است، از لباس گشاد استفاده شود تا به پوست هوا برسد. از پوشیدن لباس­های تنگ خودداری کنید و در صورت استفاده مرتباً آنها را بشویید.
• عدم استفاده از محصولات آرایشی بر پایه چربی.
• پاک کردن کامل مواد آرایشی قبل از خواب.
• شستن پوست صورت با آب گرم و صابون قبل از استفاده از کرم اصلاح یا خمیر ریش و ضد­عفونی کردن لوازم اصلاح (ریش­تراش یا تیغ) با الکل قبل از استفاده.
• قرار نگرفتن به مدت زیاد زیر نور مستقیم خورشید زیرا نور مستقیم خورشید باعث می­شود که پوست، سِبوم بیشتری تولید کند و به طبع ضایعات بیشتر شود.
• خودداری از اضطراب و استرس زیرا باعث تغییراتی در سطح هورمون­های کورتیزول و آدرنالین می­شود که این تغییرات هورمونی می­تواند سبب تشدید علائم آکنه شود

این مقاله جهت آشنایی شما علاقه­مندان به آکنه است توصیه می­شود جهت درمان قطعی و بدون عوارض با پزشک متخصص پوست خود مشورت کنید.

دکتر میلاد فریدونی

منابع:

www.webmd.com

www.healthline.com

www.aad.org

dermnetnz.org