هایپرپیگمنتیشن چیست

هیپرپیگمانتاسیون پس التهابی(PIH) که به عنوان ملانوز بعد از التهاب نیز شناخته می­شود در حقیقت تیره شده پوست پس التهاب ناشی از سوختگی یا هر مورد التهاب دیگر است که به خاطر افزایش ملانین (هایپر ملانوز) پوست است به عنوان یک واکنش دفاعی پوست. نکته قابل توجه در مورد هایپرپیگمنتیشن این است که به جز مشکلاتی زیبایی جای نگرانی دیگری برای بیمار به وجود نمی‌­آورد.

شیوع هایپرپیگمنتیشن

هایپرپیگمنتیشن یک اختلال پوستی شایع است که در هر سنی می­تواند رخ دهد و شیوع آن در مردان و زنان یکسان است. این درحالی است که برخورد نور خورشید با پوست نیز می­تواند باعث افزایش این مشکل پوستی شود و به همین دلیل شاید خالی از لطف نباشد که بگوییم در آقایان که بیشتر در معرض نور خورشید قرار می­گیرد شایع­تر باشد.

البته این مشکل در کسانی که رنگ پوست تیره­تری دارند و طبقه بندی فیتزپاتریک بالاتری دارند (لینک به صفحه فییزتپاتریک) شایع­تر است. این بدین معناست که کسانی که فتوتایپ پوستی III و بالاتری دارند (در ایران) این مشکل شایع­تر است.

دلیل هایپرپیگمنتیشن

"این قسمت بیشتر مناسب همکاران پزشک می­باشد. "

این مشکل پوستی می­تواند دلایل مختلفی داشته باشد که به دو دسته کلی درونی و بیرونی طبقه بندی می­شود.

عوامل درونی

این عوامل شامل موارد مثل آکنه، درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی تحریک کننده، درماتیت تماسی آلرژیک، پسوریازیس و موارد مشابه آن­ها می­باشد.

عوامل بیرونی

این عوامل نیز شامل مواردی مثل سوختگی، پرتودرمانی، آفتاب سوختگی، لایه برداری شیمیایی، زخم، تاول و... می­باشد.

چه عوامل بیرونی و چه عوامل درونی باعث افزایش تولید ملانین (هایپرملانوز) در لایه درم یا اپی درم می­شود.

در لایه اپی درم پوست اثرات اکسید شدن اسید آراشیدونیک به واسطه­‌ی التهابی مثل پروستاگلاندین، لکوترین و... می­تواند باعث افزایش ساخت ملانین توسط ملانوسیت­‌ها شود و انتقال ملانین به کراتینوسیت­های اطراف را تحریک کند. حال ممکن است این مشکلی که در لایه پایه اپیدرم اتفاق می­افتد باعث آزاد شدن ملانین در درم پاپیلاری شود و ماکروفاژهای لایه درم نیز ملانین آزاد شده را فاگوسیت کنند (ملانوفاژ) به لایه درم ببرند و مدت طولانی­‌تری این ماکروفاژها در لایه درم بمانند.

این افزایش ابتلا به PIH در افراد با رنگ پوست تیره نیز به خاطر همین افزایش ملانین اپی درمی است که به طور معمول در پوست این افراد وجود دارد.

 هایپرپیگمنتیشن پوست (تظاهرات بالینی)

PIH: یک ماکول (ضایعه پوستی کمتر از 0.5cm) روی پوست که است که با شدت ملانین­های زیر پوست تطابق دارد. این مشکل پوستی ممکن است حاشیه محدود شده داشته باشد یا مرز و حاشیه آن نامشخص باشد. البته اندازه این ضایعه پوستی نیز می­تواند بیشتر از 0.5cm باشد که بسته به شدت هایپرپیگمنتیشن است. رنگ آن نیز به بسته به مقدار ملانین­ آزاد شده و عمق این مشکل بستگی دارد. به عنوان مثال اگر این مشکل در اپی درم یا درم فوقانی باشد رنگ آن قهوه­ای مایل به تیره است و اگر در درم رتیکولار یا درم زیرین باشد رنگ آن خاکستری تیره یا خاکستری مایل به آبی است و حاشیه آن نیز نامشخص است.

تشخیص این ضایعه پوستی نیز به اکثرا به صورت بالینی است. بدین معنا که اکثرا بدون نیاز به نمونه برداری قابل تشخیص است.  این درحالی است که وجود سابقه سوختگی یا تاول یا هرنوعی از التهاب نیز به تشخیص کمک می­کند.

وجود این ضایعات در سینه و کمر بیشتر به نعه هایپرپیگمنتیشن ناشی از آکنه است.

هایپرپیگمنتیشن جای جوش

هایپرپیگمنتیشن پس از التهاب که بعد از جای جوش به وجود می‌­آید به خاطر عفونت منافذ پوستی با باکتری P.Acne است. به این معنا که به هر دلیلی مثل استفاده از مرطوب­ کننده­‌هایی که ریسک جوش را بالا می­برند یا افزایش ترشح چربی به دلایل هورمونی و یا سایر دلایل، ترشح چربی منافذ پوستی بیشتر شود و باکتری P.Acne با شروع تغذیه از این چربی و تکثیر و عفونی کردن محیط باعث التهاب می­شود. این التهاب در جوش‌­های کیستیک و شدید می­تواند سبب PIH شود.

درمان هایپرپیگمنتیشن چیست ؟

درمان هایپرپیگمنتیشن را می­توان به دو مرحله تقسیم کرد: 

1. جلوگیری از تداوم و تشدید این ضایعه پوستی
2. روش­های درمانی برای پراکنده کردن یا از بین بردن ملانین­های پوست

اقدامات اساسی مرحله اول :

• محافظت از نور

 باید در تمام مراحل درمان و در تمام افراد انجام شود چرا که نور خورشید یک عمل تشدید کننده است. برای گرفتن بهرتین نتیجه از درمان اقداماتی مثل ضد آفتاب یا پوشیدن لباس­های پوشیده بسیار مهم است.

• حذف عوامل تشدید کننده

درمان PIH بسیار زمان­بر است و بسیار مهم است که عواملی که باعث این مشکل می­شود برطرف شود. به عنوان مثال در مواقعی که آکنه سبب به وجود آمدن PIH می­شود بهتر است راهی برای درمان آکنه و جلوگیری از التهابی شدن و کیستیک شدن این مشکل پوستی پیدا کرد.

در در حالی است که ماساژ دادن، خاراندن و فشار دادن جای لکه پوستی نیز می­تواند باعث تشدید PIH شود. داروهای مثل کلروپرومازین، تتراسایکلین که به صورت موضعی استفاده می­شود در محل التهاب می­تواند سبب به وجود آمدن این مشکل پوستی شود.

اقدامات اساسی مرحله دوم :

با توجه به اینکه درمان دارویی این ضایعه پوستی نیاز به دقت و توضیحات زیادی دارد تصمیم بر آن شده که در مقاله­ای جداگانه به آن پرداخته شود و در این مقاله به چند نکته کوتاه اشاره خواهیم کرد.

توجه به این نکته خالی از لطف نیست که درمان دارویی برای کسانی استفاده می­شود که تمایل دارند اثرات این ضایعه پوستی زودتر برطرف شود.

درمان هایپرپیگمنتیشن با آر اف فرکشنال

همانطور که به فیزیوپاتولوژی هایپرپیگمنتیشن اشاره شد هایپرپیگمنتیشن در اعماق متفاوتی در  پوست به وجود می‌­آید و اگر عمق این مشکل رنگدان‌هه­ای پوست در عمیق حدودا 1-2mm باشد، جایی که نیدل­‌های آراف بتواند تاثیرگذار باشد امکان درمان هایپرپیگمنتیشن با آر اف به راحتی ممکن است زیرا با تحریک سلول­های ایمنی در اطراف ناحیه هایپرپیگمنتیشن و از بین بردن رنگدانه­‌ها مشکلات رنگدانه­ای پوست به سادگی درمان می­‌شود.کلینیک های زیبایی می توانند با خرید دستگاه آر اف فرکشنال به درمان زیباجویان مراجعه کننده به کلینیک خود بپردازند.