اگزما انواع مختلف دارد و درصد قابل توجهی از مردم دنیا درگیر این بیماری هستند. غذاهای خاصی مانند آجیل، لبنیات یا غذاهای تند می توانند باعث شوند علائم اگزما شدیدتر شود. محرک های محیطی نیز می‌توانند باعث برافروخته شدن این علائم بشوند مثل دوده، گرده گل، صابون انواع پیچک ها و مواردی از این قبیل. در برخی افراد علائم بیماری فقط در سنین کودکی وجود دارد و با افزایش سن علائم بیماری و حساسیت به عوامل آلرژن(مواد آلرژی زا) از بین می رود اما در برخی دیگر این علائم تا آخر عمر همراه بیماران است. اگزما بیماری است که در آن پوست ملتهب، ترک خورده و مقداری خشن می‌شود. از دیگر علامت اگزما می توان به خارش پوست اشاره کرد. برخی از انواع اگزما می‌توانند حتی باعث تاول یا هایپرپیگمنتشن (تیره شدن پوست) پوست نیز بشوند.
علائم و نشانه‌های اگزما پوستی چیست
علائم اگزما پوستی وابستگی زیادی به سن، جنس، ژنتیک، محل زندگی، سبک زندگی و... دارد. افراد مبتلا به بیماری اگزما پوستی در دوره های زمانی خاصی، علائم اگزما پوستی شان بدتر و در دوره هایی نیز بهتر می شود
علائم عمومی اگزما پوستی
در بیشتر موارد علائم اگزما پوستی خفیف است. شایعترین علائم اگزما (درماتیت آتوپیک) عبارتند از:
- پوست خشک و پوسته پوسته شده
- قرمزی پوست
- خارش
- باز و خونریزی دهنده
امکان زخم و عفونی شدن پوست در صورت خارش مداوم فرد مبتلا به اگزما پوستی
ارتباط اگزما پوستی با رنگ پوست افراد چیست
علائم اگزما پوستی در افرادی که پوست تیره تری دارند، تظاهرات بالینی به رنگ خاکستری، قهوه ای یا سیاه دیده می‌شود. این موضوع باعث می شود که علائم اگزما پوستی از چشم بیمار و پزشک دور بماند و تشخیص سخت‌تر شود.
علائم اگزما پوستی در نوزادان
علائم اگزما پوستی در نوزادان زیر 2 سال به شکل زیر است
- ضایعات روی پوست سر و گونه
- ضایعاتی ابتدا تاولی می‌شوند و ممکن است مایع داخل آن به بیرون تراوش پیدا کند
- ضایعاتی که باعث خارش شدید شود به گونه‌ای که خواب نوزاد را مختل می کند
علائم اگزما پوستی در کودکان
علائم اگزما پوستی در کودکان 2 سال و بالاتر به شکل زیر است
- ضایعاتی که در پشت چین آرنج یا زانو کودکان ظاهر می شود
- ضایعاتی که روی گردن، مچ، مچ پا، چین بین باسن (چین گلوتئال) و پاهای کودکان ظاهر می شود.
- قرمزی پوست کودکان به صورت ضایعات برجسته و عمق دار
- ضخیم شدن پوست کودکان (lichenification)
بسیاری از این کودکان بعد از بلوغ علائم اگزما پوستی را نخواهند داشت
علائم اگزما پوستی در بزرگسالان
- شدت پوسته پوسته شدن ضایعات در بزرگسال نسبت به کودکان بیشتر است.
- ضایعات معمولاً در گردن، چین نارنج، و یا چین زانو وجود دارند.
- ضایعات می تواند قسمت زیادی از پوست را بپوشاند.
- در مناطقی که ضایعات وجود دارد پوست بسیار خشک است.
- بعضی ضایعات هستند که به طور دائمی خارش دارند.
- عفونت های پوستی ناشی از خاراندن زیاد پوست.
دیده شده بزرگسالانی که در کودکی علائم اگزما پوستی داشتند اما بعد از بلوغ علائم از بین رفته هنوز هم از خشکی و تحریک پذیری در ناحیه پلک شکایت داشته باشند
انواع اگزما پوستی چیست
انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد که به ذکر تعدادی از آنها می پردازیم:
- درماتیت تماسی آلرژیک: این بیماری یک واکنش پوستی است که به دنبال تماس با ماده آلرژی‌زا رخ می دهد.
- اگزمای Dyshidrotic: در این اگزما پوست کفِ دست و کفِ پا حساس و تحریک پذیر می شود که ممکن است تاول نیز بزند.
- نورودرماتیت: این نوع درماتیت منجر به ایجاد لکه‌های پوستی روی سر، بازوها، مچ و پایین پاها می‌شود. در اکثر موارد ایجاد این علائم به سبب گزش حشره است.
عوامل بیماری زا
اگر چه محققان هنوز علت قطعی اگزما را نمی دانند، اما بسیاری معتقدند که این بیماری ترکیبی ازعوامل ژنتیکی و محیطی است.
عوامل محیطی که باعث ایجاد علائم اگزما پوستی می‌شوند شامل :
- مواد تحریک کننده: این مواد شامل صابون‌ها، شوینده ها، شامپوها، مواد ضدعفونی کننده، آب میوه‌های تازه، گوشت ها و سبزیجات است.
- آلرژن (مواد حساسیت‌زا): گرد و غبار، موی حیوانات خانگی، گرده گل‌ها، کپک و مواردی از این دست میتواند منجر به بروز علائم اگزما شوند.این به عنوان اگزمای آلرژیک شناخته می‌شود. در این صورت این بیماری به عنوان درماتیت تماسی آلرژیک نامیده می‌شود .
- میکروارگانیسم‌ها: شامل باکتری هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، انواعی از ویروس‌ها و برخی قارچ ها هستند.
- دمای هوا: هوای بسیار گرم یا بسیار سرد، رطوبت زیاد و کم میتواند باعث شعله‌ور شدن علائم بیماری شود.
- تعریق ناشی از ورزش میتواند سبب بروز علائم اگزما شود.
- استرس: استرس از جمله عوامل مستقیم برای اگزما نیست اما میتواند باعث بدتر شدن علائم شود.
درمان اگزما پوستی
در حال حاضر هیچ درمان صد در صدی برای اگزما پوستی وجود ندارد؛ و تلاش، برای بهبود پوست آسیب دیده و جلوگیری از بازگشت دوباره علائم اگزما پوستی است. درمان برای افراد بر اساس سن، جنس، شدتِ علائم، تاریخچه بیماری‌های قبلی و وضعیت سلامتی فرد است. در استفاده از دارو برای درمان باید به خاطر داشته باشیم که در بعضی افراد با گذشت زمان علائم اگزما پوستی کمتر می شود پس نیاز است که حجم داروهای مصرفی بیمار نیز کمتر شود.
چه موقع برای درمان اگزما پوستی به پزشک مراجعه کنیم
- زمانی که علائم اگزما پوستی آنقدر شدید باشد که خواب را مختل کند، فعالیت روزمره را تحت تاثیر قرار دهد و به طور کلی کیفیت زندگی را پایین بیاورد.
- زمانی که پوست به دنبال ضایعات دچار عفونت و تاول‌های چرکی بشود.
- زمانی که علیرغم استفاده از داروها و مراقبت های خانگی باز هم علائم زیاد باشد.
مراقبت از اگزما پوستی در منزل
مبتلایان به اگزما پوستی با توجه به نکات زیر می‌توانند به کاهش علائم اگزما پوستی کمک کنند.
- استحمام با آب ولرم
- حداکثر تا چند دقیقه باید بعد از استحمام باید مرطوب کننده های پوستی مصرف شود.
- استفاده از مرطوب کننده به طور مستمر
- پوشیدن لباس با پارچه‌های نخی و نرم
- اجتناب از الیاف خشن و خش دار و لباسهای تنگ
- استفاده از پاک کننده های غیر صابونی یا صابون‌های ملایم
- بعد از استحمام پوست را به آرامی و با حوله نرم خشک کنید.
- در صورت امکان، جلوگیری از تغییر سریع دمایی
- اجتناب از فعالیت هایی که باعث تعریق می شوند.
- یادگیری و اجتناب از عوامل تحریک کننده اگزما
- کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها برای جلوگیری از خراش‌های احتمالی
دارو درمانی اگزما پوستی
داروهایی که به طور معمول پزشکان برای درمان علائم اگزما پوستی تجویز می‌کنند شامل موارد زیر است:
- کرم ها و پمادهای کورتیکواستروئید موضعی: این داروها خاصیت ضد التهابی دارند و علائم اصلی اگزما مانند التهاب و خارش را برطرف می‌کنند. بیماران می‌توانند این داروها را مستقیما روی ضایعات بمالند.
- داروهای خوراکی: اگر درمان های موضعی موثر نباشند، پزشک میتواند داروهای خوراکی مانند کورتیکواستروئیدهای سیستمیک یا داروهای مهار کننده سیستم ایمنی تجویز کند. این موارد به صورت تزریقی یا قرص خوراکی در دسترس هستند. این دارو ها عوارض متابولیکیِ متنوعی دارند به همین سبب باید با احتیاط مصرف شوند.
- آنتی بیوتیک:اگر ضایعات اگزما عفونی شود یا به هر ترتیب دیگرعفونت پوستی در کنار اگزما دیده شود درمان با آنتی‌بیوتیک توصیه می‌شود.
- آنتی هیستامین: خاصیت خواب آوری آنتی هیستامین ها باعث می شود که بیمار خواب شبانه راحت تری داشته باشد و عوارض ناشی از خارش شبانه نیز کمتر می شود
- مهارکننده‌های موضعی کلسینورین: این داروها فعالیت سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند، التهاب را کاهش می‌دهند و مانع از بروز مجدد علائم می شود.
- کرم‌های مرطوب کننده و ترمیم کننده: این کرم‌ها باعث کاهش علائم اگزما پوستی مثل خارش، سوزش و قرمزی می‌شوند.
- فتوتراپی:این روش برای درماتیت‌های (اگزما) متوسط مفید باشد. بیمار برای درمان در معرض امواج UVA یا UVB قرار می‌گیرد. به خاطر داشته باشیم که پزشک در تمام مراحل درمان پوست را از نزدیک تیمار را تحت‌نظر دارد.
چگونه خارش شبانه اگزما پوستی را کاهش بدهیم.
علائم اگزما پوستی به طور معمول شب ها بدتر می شود حتی می تواند بیمار را از خواب بیدار کند. داروهای موضعی و کرم‌های مرطوب کننده به بیمار کمک می‌کند تا خواب شبانه بهتری داشته باشد.
تفاوت بین اگزما پوستی و درماتیت
اگزما پوستی و درماتیت هر دو از اصطلاحات عمومی برای تعریف التهاب پوست هستند و هردو برای توصیف بیماریهایی به کار می‌روند که علامت آنها قرمزی، خشکی و خارش پوست است.
عوارض اگزما پوستی
عوارض اگزما پوستی میتواند موارد زیر باشد:
- آسم و تب یونجه: نیمی از کودکان خردسالِ مبتلا به اگزما پوستی در نوجوانی به آسم و تب یونجه مبتلا می‌شوند.
- تغییرات پوست: خارش مداوم و پوسته پوسته شدن پوست به سبب خارش مداوم، باعث تغییر رنگ پوست و ضخیم تر شدن آن می شود.
- عفونتهای پوستی: خراش‌های مکرر ناشی از خارش پوست میتواند عفونی شود. در موارد شدید احتمال ابتلا به عفونتهای سیستمیک و سپسیس نیز وجود دارد.
- درماتیت تحریک کننده دست: این موضع خصوصا در افرادی که شغل آنها مستلزم خیس شدن دست هایشان است شدیدتر است این امر خصوصاً در افرادی که بخاطر کارشان مستلزم دستان آنها اغلب خیس و در معرض صابون های قوی، شوینده ها و ضد عفونی کننده ها قرار دارد، تأثیر می گذارد.
- تاثیرات شغلی: این موضوع خصوصاً در افرادی که در محیط کار پوستشان خیس و یا با مواد حساسیت زا برخورد می‌کند بیشتر دیده می‌شود و ممکن است روی کیفیت کار این افراد تاثیر بگذارد
- خواب: اگزما پوستی به دلیل خارش شبانه میتواند کیفیت خواب بیمار را پایین آورد.
تشخیص اگزما پوستی
تشخیص اگزما پوستی اکثرا با معاینه پوست و بررسی سابقه پزشکی است. برای تشخیص اگزما ما نیازی به آزمایشات آزمایشگاهی نیست ولی در صورت نیاز برای رد کردن سایر بیماری های پوستی پزشک میتواند از تستهای آزمایشگاهی استفاده کند.
نویسنده مقاله : دکتر میلاد فریدونی
منابع :